Bước chân vào Palazzo Biscari ở Catania là bước vào một thế giới nơi ánh sáng, thạch cao và đường cong baroque hòa vào nhau như một dòng nhạc mềm. Cầu thang trong ảnh – một trong những góc được yêu thích nhất của cung điện – hiện lên như một dải sóng trắng cuộn lên từ tường, nâng lấy lan can sắt rèn uốn lượn tinh vi, dẫn mắt người nhìn lên những bức fresco nơi trần nhà, nơi các thiên thần và mây trời Sicily xoáy vào nhau trong gam màu ấm.
Palazzo Biscari ra đời sau trận động đất kinh hoàng năm 1693, khi cả khu vực Val di Noto bị tàn phá nặng nề. Chính vì sự mất mát ấy mà Hoàng thân Ignazio Paternò Castello quyết tâm xây dựng một cung điện mới, vừa như lời hồi sinh cho dòng họ, vừa như một món quà cho thành phố. Công trình kéo dài nhiều thập kỷ, dưới bàn tay của các kiến trúc sư thế kỷ XVIII như Alonzo di Benedetto và Andrea Palma, tiếp tục được hoàn thiện bởi các nghệ nhân Catania trong truyền thống Baroque Sicily – phong cách vừa rực rỡ vừa lãng mạn, lấy đá núi lửa đen làm điểm nhấn cho sự xa hoa.
Điểm đặc sắc nhất của cầu thang là lớp stucco – thạch cao nhào bằng vôi, cẩm thạch nghiền và bột đá địa phương – được nặn và chạm trực tiếp khi vật liệu còn mềm. Đây là kỹ thuật đòi hỏi nghệ nhân phải thao tác nhanh, liên tục và chính xác, vì thạch cao sẽ khô dần trong vài giờ. Những mảng xoáy, vòm cong và lớp viền nổi đều được làm thủ công, không khuôn sẵn, khiến mỗi khối trang trí trở thành một tác phẩm độc bản. Bề mặt được đánh bóng bằng đá bọt để ánh sáng rọi vào có thể trượt theo đường cong, tạo nên cảm giác bồng bềnh như một đợt sóng trắng đang cuộn lên.
Lan can sắt là thành quả của kỹ thuật rèn nóng, khi thợ rèn nung sắt đến đỏ rồi uốn bằng búa và kìm để tạo thành những đường xoắn tinh tế. Mỗi đoạn cong là kết quả của hàng chục lần thử – chỉnh – thử tiếp. Họa tiết baroque ở đây nhẹ và thanh thoát, hơi hướng rocaille Pháp nhưng vẫn giữ sự phóng khoáng của miền nam Ý. Khi đặt lên nền thạch cao trắng xanh, lan can sắt trở thành một nét nhạc mảnh, mang lại độ tương phản vừa mắt.
Trên trần là các bức fresco thế kỷ XVIII, nhiều phần được cho là của họa sĩ Olivio Sozzi – người nổi tiếng với gam màu ấm, độ sâu mềm và cách dựng chuyển động của nhân vật. Những mảng tranh trên cao vừa làm cầu thang nhẹ hơn về thị giác, vừa khiến không gian có chiều sâu, như một khoảng trời được mở ngay trong nội thất.
Một giai thoại kể rằng khi Hoàng thân Biscari mở những buổi tiếp đón đầu tiên, khách mời thường dừng lại rất lâu dưới chân cầu thang. Không phải để ngắm trần nhà, mà để sờ tay lên lớp stucco – xem thử liệu có phải đá khối được tạc thành hay không. Sự mềm mại thị giác ấy chính là thành công lớn nhất của nghệ nhân: làm cho vật liệu trở nên sống động như đang chuyển động theo hơi thở của cung điện.
Ngày nay, Palazzo Biscari vẫn được xem như trái tim nghệ thuật của Catania. Cầu thang này là nơi chạm vào toàn bộ tinh thần Baroque Sicily: rực rỡ nhưng không phô trương, công phu nhưng vẫn giữ được hơi thở của bàn tay con người. Bước lên từng bậc, người ta cảm giác như đang leo vào một trang sách cổ, nơi lịch sử, ánh sáng và sự khéo léo của những nghệ nhân vô danh vẫn thì thầm cùng nhau.
— FB Pane e Vino
