Dưới mái vòm rực rỡ sắc xanh và vàng, Thư viện Quốc hội Pháp hiện lên như một thánh đường của trí tuệ, nơi ánh sáng từ những bức bích họa trên trần lan xuống các kệ sách cổ, khiến toàn bộ không gian vừa hùng vĩ vừa ấm áp. Đây là một trong những thư viện lịch sử đẹp nhất Paris, nằm trong cung điện Bourbon – trụ sở Quốc hội từ đầu thế kỷ XIX. Dấu ấn kiến trúc của thời Đệ Nhị Đế chế hòa cùng tinh thần Khai sáng, tạo nên một không gian mà mỗi bước chân đều như dẫn người xem tiến sâu hơn vào lịch sử tư tưởng châu Âu.
Thư viện được ủy xây năm 1830 và hoàn tất vào những năm 1840, dưới sự chỉ đạo của kiến trúc sư Jules de Joly. Ông mở rộng khu nhà thời Louis XIV, tạo nên một sảnh đọc sách hình chữ nhật với mái vòm cao, phong cách tân cổ điển kết hợp tinh tế với trang trí hoành tráng theo truyền thống các viện hàn lâm Pháp. Không gian được thiết kế theo cơ chế “ánh sáng dẫn đường”: toàn bộ hệ thống cửa sổ, đèn treo, màu gỗ và trần vẽ phối hợp để ánh sáng tự nhiên và ánh sáng nhân tạo hòa vào nhau, chiếu đều lên mặt sách mà không gây chói. Đó là lý do chất liệu gỗ sồi được chọn cho các kệ sách và sàn – loại gỗ có khả năng hút sáng nhẹ, tạo nên sắc vàng ấm và giúp độc giả cảm nhận sự tĩnh lặng khi ngồi xuống đọc.
Phần trần là một câu chuyện khác, nơi nghệ thuật tường họa thế kỷ XIX đạt đến độ chín. Bích họa trung tâm do họa sĩ Eugène Delacroix thực hiện giữa năm 1838–1847, miêu tả những cảnh huyền thoại Hy Lạp như Orphée, Attique và các thần linh bảo hộ tri thức. Delacroix dùng kỹ thuật fresco khô kết hợp với sơn dầu để tạo chiều sâu, giúp màu sắc giữ được độ tươi qua gần hai thế kỷ. Những vòng tròn và ô trang trí quanh bích họa được đắp nổi bằng stucco, một kỹ thuật trang trí truyền thống của Ý, cho phép ánh sáng tràn xuống, tạo hiệu ứng bóng đổ rất tinh tế.
Kho sách của thư viện vận hành theo cơ chế mã hóa từ thế kỷ XIX, ban đầu dành riêng cho các nhà lập pháp. Các tủ sách cao hai tầng kết nối bằng cầu thang gỗ, mang cấu trúc “double height stacks” vốn rất hiếm trong thư viện châu Âu lúc bấy giờ. Thiết kế này giúp trữ lượng đạt đến hơn 700.000 tài liệu, trong đó có bản thảo sớm của các nhà tư tưởng Pháp, cùng những ấn bản in đầu của Voltaire, Rousseau và Montesquieu – những người đặt nền móng cho tư tưởng dân chủ hiện đại.
Điều quan trọng hơn cả nằm ở vai trò của thư viện: đây là trái tim tri thức của Quốc hội, nơi mọi đại biểu đến tra cứu trước khi tranh luận tại nghị trường. Sự uy nghi của kiến trúc vì thế không chỉ nhằm tạo vẻ đẹp mà còn khơi gợi tinh thần trách nhiệm – nhắc rằng mỗi đạo luật sinh ra đều dựa trên nền tảng lịch sử, kiến thức và sự suy xét.
Dưới ánh đèn đồng cổ, giữa những kệ sách tràn hương gỗ, người đọc cảm nhận được sự đối thoại giữa quá khứ và hiện tại. Ở đó, Paris không chỉ là thành phố của nghệ thuật và tình yêu, mà còn là thành phố của tư tưởng, nơi những trang sách như còn giữ hơi thở của những thế kỷ đã qua.
— FB Pane e Vino
