Dưới ánh nước trong veo đang đổ xuống như một lớp váy mềm, tác phẩm của Malgorzata Chodakowska mở ra cảm giác vừa tĩnh vừa động, như thể khoảnh khắc vũ công nâng cánh tay lên cao đã được giữ lại trong thời gian. Sinh năm 1965 tại Ba Lan, Chodakowska trưởng thành giữa những năm chuyển mình của nghệ thuật Đông Âu, trước khi sang Đức học điêu khắc và bắt đầu hành trình sáng tạo khiến tên tuổi bà được nhắc tới như một trong những nghệ sĩ tạc tượng – kết hợp đài phun nước – độc đáo nhất châu Âu.
Mỗi tác phẩm của bà khởi đầu với đất sét. Người nghệ sĩ tỉ mỉ dựng nên hình thể người phụ nữ bằng những đường cong đầy sức sống, theo đúng tinh thần cổ điển châu Âu mà bà yêu thích từ thuở nhỏ. Khi hình hài hoàn thiện, khuôn được đúc để chuyển sang đồng. Chodakowska luôn nói rằng chất liệu này là “xương sống” cho toàn bộ ý niệm sáng tạo, bởi đồng giữ được vẻ ấm áp của cơ thể, đồng thời mang tính bền bỉ để hòa hợp với nước – yếu tố còn lại của tác phẩm. Giai đoạn hoàn thiện một bức tượng kéo dài hai đến sáu tháng tùy độ phức tạp, vì mỗi chi tiết phải sắp đặt sao cho dòng nước sau đó có thể “mặc” lên bức tượng như một lớp áo sống động.
Cơ chế hoạt động của những đài phun nước này dựa trên hệ thống dẫn nước được thiết kế ẩn bên trong lõi tượng. Khi nước được đẩy lên từ dưới chân tác phẩm, các khe nhỏ được bố trí chính xác tại tóc, eo, cánh tay hay thân váy sẽ phóng dòng nước ra theo đúng hình dáng của chuyển động cơ thể. Nước ôm lấy tượng, biến trạng thái rắn và lỏng thành một vũ điệu hai tầng – kim loại đứng yên còn dòng nước chuyển động liên tục. Điều này yêu cầu kỹ thuật cực kỳ chính xác: nếu lực nước quá mạnh hoặc điểm mở không chuẩn, “chiếc váy” nước sẽ vỡ hình; nếu nước quá yếu, chuyển động sẽ mất đi vẻ mềm mại mà nghệ sĩ mong muốn.
Điều khiến tác phẩm trở nên dễ chạm đến trái tim là cách Chodakowska để nước trở thành một phần của câu chuyện. Bà từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn tại Dresden rằng nước, đối với bà, tượng trưng cho sự sống tái sinh, còn đồng là ký ức của thời gian. Khi hai yếu tố gặp nhau, hình hài người phụ nữ trở thành hiện thân của tuổi trẻ, của chuyển động, của sự mạnh mẽ lẫn mong manh. Những đài phun nước này luôn khiến người xem đứng rất lâu, bởi nước không chỉ chảy xuống mà còn tạo nên cảm giác nhân vật đang thở, đang chuyển động hoặc đang thực sự múa.
Tượng vũ công của bà đã xuất hiện ở nhiều thành phố châu Âu, nhưng nổi bật nhất là tại Wrocław, Ba Lan, nơi các tác phẩm như đang hòa vào nhịp sống cổ kính của thành phố. Năm 2021, đảo Mainau trên hồ Constance tổ chức triển lãm “Flowering Waters, Floating Gardens”, nơi các tác phẩm của Chodakowska được đặt giữa những khu vườn hoa thay đổi theo mùa, làm tăng thêm sự tinh tế của nước, đồng và ánh sáng. Nhiều du khách từng kể rằng khi bước vào khu triển lãm, họ cảm giác như đang đi giữa những linh hồn được tạo thành từ nước và kim loại, một trải nghiệm khiến nghệ thuật trở nên trực giác và gần gũi hơn bao giờ hết.
Ghi chú nguồn: Nội dung được tổng hợp từ các tư liệu về cuộc đời và kỹ thuật sáng tác của Malgorzata Chodakowska, thông tin triển lãm “Flowering Waters, Floating Gardens” tại đảo Mainau năm 2021, cùng các bài phỏng vấn nghệ sĩ trong giới điêu khắc đương đại châu Âu.
— FB Pane e Vino
