Trên những triền đồi gồ ghề của cao nguyên Tây Tạng, Larung Gar trải rộng như một thành phố được chạm khắc từ sắc đỏ của gỗ và niềm tin. Hàng ngàn căn nhà nhỏ bám lên sườn núi, san sát đến mức tạo thành một mê lộ khổng lồ, nơi đường đi như những sợi chỉ mảnh đan vào nhau dẫn đến thung lũng trung tâm – nơi đặt học viện Phật giáo lớn nhất thế giới. Từ xa, toàn khu quần thể như một đại dương màu đỏ, cuộn theo dáng núi và ánh sáng, khiến người đứng trước cảm giác như nhìn thấy một dòng chảy của tâm linh hiện hữu bằng kiến trúc.
Larung Gar được thành lập năm 1980 bởi Khenpo Jigme Phuntsok, một trong những bậc thầy Nyingma nổi bật của thế kỷ XX. Khi ông đến thung lũng Larung, đây vẫn là một vùng đất hoang, chỉ có vài tu sĩ cư trú rải rác. Jigme Phuntsok lựa chọn nơi này vì sự cô tịch và độ cao hơn 4.000 mét, điều mà trong truyền thống Tây Tạng được xem là phù hợp cho việc thiền định và tu học. Từ một nhóm nhỏ, học viện phát triển thành cộng đồng với hàng chục nghìn tăng ni và cư sĩ, hình thành một trung tâm triết học, biện luận, dịch thuật và thực hành Kim Cương thừa có ảnh hưởng sâu rộng khắp Himalaya.
Sự hình thành của Larung Gar không dựa vào bản thiết kế hiện đại mà dựa vào kỹ thuật dựng nhà gỗ truyền thống của người Tây Tạng. Các ngôi nhà được xây từ gỗ thông địa phương, ghép bằng mộng, cố định bằng đất sét, đá và thanh tre. Kiến trúc gọn, thấp và đơn giản nhằm giữ ấm trong khí hậu khắc nghiệt. Những căn nhà được dựng lên từng lớp, leo dần theo sườn núi, để mỗi người xuất gia đều có một không gian thiền định riêng. Việc xây dựng diễn ra liên tục nhiều thập kỷ, khiến toàn bộ quần thể lớn lên như một cơ thể sống – mở rộng theo số lượng người tìm đến tu học.
Cơ chế vận hành của học viện là một nét độc đáo: mọi lối đi bên trong Larung Gar đều là đường nhỏ tự nhiên hình thành giữa các dãy nhà, tạo thành một mạng lưới phức tạp không theo mô hình quy hoạch. Điều này làm nên vẻ mê cung mà du khách nhìn từ trên cao thường kinh ngạc. Khu trung tâm đặt các giảng đường lớn, gom nước, thực phẩm và điện từ các trạm năng lượng nhỏ, phân phối cho cộng đồng qua một hệ thống tự tổ chức. Trong nhiều năm, Larung Gar hoạt động như một “thành phố học thuật” nơi mọi thành viên dành phần lớn đời sống cho việc nghiên cứu, giảng pháp, thiền định và thực hành nghi lễ.
Nhiều giai thoại từ những năm đầu thành lập kể lại rằng Jigme Phuntsok tin rằng chính địa thế thung lũng – giống như một bảo tháp khổng lồ – sẽ giúp người tu hành khai mở trí tuệ. Khi ông bắt đầu giảng pháp, học viện chỉ là một cụm lều đơn sơ. Nhưng tiếng tăm lan xa, từng nhóm người vượt hàng trăm cây số đến xin nghe giảng rồi dựng nhà ở lại. Larung Gar vì vậy lớn lên như một sự đáp lại của hàng ngàn tâm nguyện.
Ngày nay, dù trải qua nhiều biến động, Larung Gar vẫn là một trong những biểu tượng mạnh mẽ nhất của đời sống Phật giáo Tây Tạng hiện đại. Từ trên cao nhìn xuống, mảng đỏ bất tận ấy như một bản đồ của tinh thần – nơi mỗi mái nhà nhỏ là một khoang lòng yên tĩnh, mỗi con dốc là một bài học về sự kiên trì, và mỗi tiếng chuông từ trung tâm thung lũng vang lên như một sợi chỉ kết nối tất cả lại với nhau.
— FB Pine e Vino
